Amerikalı yazar Dan Brown’ın ’Da Vinci Şifresi’yle birlikte dünyada çok satan ’Melekler ve Şeytanlar’ adlı kitabında adı geçen ve romanın konusu gereği din adamlarıyla bilim adamlarını birbirine düşüren Cenevre’deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN), gerçek hayatta da Türk fizikçilerin arasını açtı.
Bilim çevrelerinde ’evrenin yaratılış teorisi’ olarak kabul gören ’Big Bang (Büyük Patlama)’, CERN’deki hızlandırıcılı laboratuvar ortamında 2007’de yapılacak bir deneyle ’tekrar canlandırılacak’. Ancak Türkiye 1954’te kurulan merkeze üye olmadığı ve aidat ödemediği için, dünyanın heyecanla beklediği bu deneye katılmak isteyen Türk fizikçilerini büyük zorluklar bekliyor. Bu yüzden fizikçiler arasında tartışmalar yaşanıyor.

İnönü de pişman ama...
Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü’nden Prof. Dr. Engin Arık ve Çukurova Üniversitesi Fizik Bölümü’nden Prof. Dr. Gülsen Önengüt, üyelik konusunda gerekli çabayı göstermedikleri ve parasal destek sağlamadıkları gerekçesiyle, eski TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Namık Kemal Pak ile eski Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Başkanvekili Prof. Dr. Mehmet Tomak’ı eleştiriyor.
Arık, CERN’in 50 yıl önce 12 Avrupa ülkesi tarafından kurulduğunu ve Türkiye’nin 10 milyon dolar (yaklaşık 14.4 trilyon TL) veremediği için burada üretilen bilimsel gelişmelerden yararlanamadığını vurguladı. Fizik profesörü Erdal İnönü’yü de, hükümetteyken gerekeni yapmadığı için eleştiren Arık, "Erdal Bey bir toplantıda ’40 yıl önce buna evet demediğim için kendimi affedemiyorum’ demişti. Şimdi bizi gördüğünde ’hâlâ giremedik mi?’ diye soruyor" dedi.

Kaynak olsa, insan var mı?
Eleştiri ve suçlamaları kabul etmeyen Tomak ise, kendisinin TAEK Başkan Vekilliği yaptığı dönemde üyeliği desteklediğini belirterek, "Bağlantılar hâlâ sürüyor ve gözlemci üyeyiz. Ancak bazı arkadaşlar negatif" dedi.
Pak ise, CERN’e asil üyelik için gereken kaynağın verilmesi için Bakanlar Kurulu kararı gerektiğini belirterek, "Ayrıca, Türkiye’de burada çalışacak yeterli sayıda bilim insanı yoksa, bilimsel dönüş nasıl sağlanacak?" diye konuştu.

Kâinatın sırları çözülecek

CERN’e mutlaka üye olunması gerektiğini belirten Önengüt, Türk fizikçilerinin katılımda zorlanacağı ’Büyük Patlama’ deneyi hakkında şu bilgileri verdi: "Deneyin yapılacağı Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (BHÇ), CERN’de yerin binlerce metre altında çevresi 27 km olan dairesel bir tünelde inşa edilecek. BHÇ, yeni bir enerji bölgesinde maddenin temel yapısını araştıracak. Evrenin günümüzde kabul edilen yaratılış teorisi olan Büyük Patlama’dan bir saniyenin trilyonda biri kadar sonraki evrenin enerji yoğunluğu laboratuvarda yaratılmış olacak. Bilim adamları, bu çok yoğun enerjiden oluşacak çok sayıda parçacığı inceleyerek doğanın sırlarını çözmeye çalışacak."

Bir biz yokuz

Türkiye’nin üye olmadığı, ancak Yunanistan, Slovakya, Bulgaristan, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Polonya gibi ülkelerin üye olduğu CERN’deki diğer ülkeler şunlar: Almanya, Avusturya, Portekiz, Belçika, İspanya, İtalya, İsveç, İsviçre, Hollanda, Danimarka, Finlandiya, Norveç, İngiltere ve Fransa.
Kaynak:Milliyet 19 Temmuz 2004