Doç. Dr. Mehmet Kara’nın yaptığı araştırma Kuzey Alaska’da yaşayan Inupiaqlar’ın sözlüklerinde pek çok Türkçe kelimenin bulunduğunu ortaya çıkardı

Aana, qaluk, qayaq, aata, qabruq, adak ... Anlamsız gibi görünen bu kelimeler, Kuzey Alaska’da deniz memelileri, kuş ve balık avlayarak geçinen ’soğuk dünyanın insanları Inupiaq Eskimoları’nca kullanılıyor. İşin enteresan yanı ise bunların Türkçe’deki bazı kelimelerle ses ve anlam yönünden benzeşmesi.... Bu benzerlik, Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Mehmet Kara’nın yaptığı araştırmayla ortaya çıktı. Kızılderili dilleriyle ilgili araştırma yaparken internette bir Eskimo dilinin karşılıkları İngilizce verilmiş kapsamlı sözlüğüne rastlayan Kara, bu sözlüğü aylarca inceledi.

Başta bu dilin Türkçe kökenli olup olmayacağı yönünde şüpheye düşen Kara, daha sonra Kuzey Alaska’da konuşulan bir Eskimo dili olan Inupiaqça ile Türkçe arasındaki bağlantıları kurdu.

KELİME TÜRETMESİ BENZİYOR

Mehmet Kara, isim tamlamaları Türkçe’den çok farklı bu dildeki soru kelimelerinin şaşırtıcı olduğunu söylüyor. ’Ki’’ sesleriyle başlayan ’Kia-kimin’’, ’kiea-kim’’, gibi soru kelimelerinin bulunduğunu vurgulayan Kara, Türkçe’deki meslek yapan ’çi-çı’’ ekine benzeyen ’’ti’’ ekinin Inupiaq dilinde yer aldığını ifade ediyor. Kara, ’avcı’’ anlamına gelen ’afuniaqti’’, ’savaşçı’’ anlamına gelen ’aafuyakti’’ sözcüklerinin buna örnek olduğunu kaydediyor.

Benzer şekilde ’taaq’’ ekinin Türkçe isimden isim yapma eki ’lık’’ ile fonksiyon ve anlam bakımından büyük benzerlik gösterdiğine işaret eden Kara, ’tazelik’’ anlamına gelen ’nutaaq’’, ’beyazlık’’ manasını taşıyan ’qatiqtaaq’’ gibi sözcüklerin bunu en iyi şekilde ortaya koyduğunu belirtiyor.

Mehmet Kara’nın verdiği bilgiye göre, iki dilin benzeşen sözcüklerinden bazıları şöyle:

Aana: Anne

Aapa: Baba

Aapiyaba: Ağabeyim

Aata: Dede, ata

Akiruk: Aykırı, zıt

Akmaaq: Çakmaktaşı

İsiq: İs, sis

Kiiraq: Kıvrık, kırık

Qabruq: Kabuk

Titiq: Çizik, çizgi, işaret

Qubvik: Göbek

Kimdir bu İnupiaqlar?

Inupiaqlar, Kuzey Alaska’nın kıyı bölgelerinde ve kutup bitki örtüsüyle kaplı iç kesimlerde yaşıyor.

Deniz memelileri, ren geyiği, kuş ve balık avcılığıyla geçimini sağlayan Inupiaqlar’ın yaşamında bitki ve sebze günlük ihtiyaç besinleri arasında az yer tutuyor. Nüfusu 13 bin olan Inupiaqlar’ın ancak 3 bin 100’ü kendi dilini konuşurken, bunların çoğunluğu

40 yaşın üzerinde bulunuyor. Yaygın olarak İngilizce konuşan Inupiaqlar’ın dillerini çok iyi koruyamadıkları biliniyor. Eklemeli dil özelliği taşıdığı izlenimi veren Inupiaqça ve buna yakın Eskimo dilleri, en zor diller arasında sayılıyor.
Kaynak:Net Haber 27 Eylül 2004