azar günü Londra’daki Buncefield petrol deposunda meydana gelen patlamanın, Manş’ın karşı kıyısından da duyulduğu öne sürüldü. Peki ses, gerçekten 300 kilometre yol alabilir mi?

Pazar sabahı İngiltere’nin başkenti Londra’daki Hertfordshire bölgesinde meydana gelen patlama, önce bir terör saldırısı olarak duyuruldu.

Dördü ağır 36 kişinin yaralanmasına neden olan patlamadan sonra çıkan ve üç gün süren yangında 20 yakıt tankı tamamen tahrip oldu.

Yerel yetkililer patlamayı ’kulakları sağır edici’ diye tanımlarken, Manş Denizi’nin karşı kıyısından da onlara destek geldi. Hollanda ve Belçika basını, patlamanın ülkelerinden bile duyulduğunu yazdı.

Sesin yolculuğu

İngiliz çevre kuruluşu Vibrock’dan Tim Wilton, sesin ilerleyebilmesinin, yolu üzerinde, sürtünme-çarpma sayesinde yolculuk edebileceği nesnelerin varlığına bağlı olduğunu söylüyor. Bu nesne, katı, sıvı ya da bu durumda olduğu gibi gaz olabiliyor.

Ses, nesneler titreştiğinde ortaya çıkan dalgalar halinde yolculuk eder. Örneğin bir davula vurursanız, titreşir. Bu titreşim, sesin davuldan size doğru yolculuk etmesini sağlar.

Dalgalar, davulu çevreleyen gaz parçacıklarının hareketiyle ilerler. Gideceği yönde, yolu üzerinde olan parçacıkları aynı doğrultuda çarpıştırır. Böyle dalgalar boylamsal olarak adlandırılır, çünkü dalga ve titreşim aynı yöndedir.

Enerjisini katmanla koruyor

Sesin ne kadar yolculuk edeceğinin birçok etkene bağlı olduğunu söyleyen Wilton, pazar günkü patlamanın Manş’ın karşı kıyısında duyulabilmesinin en büyük etkeni olarak, sesin, ani ve güçlü ısı değişimleriyle yol almasını gösteriyor.

Böyle bir durumda, yükselerdeki soğuk hava ile yüzeydeki sıcak hava arasında bir katman oluşuyor. Bu da sesin enerjisinin sürekli olarak yeryüzüne geri dönmesini sağlıyor ve ses, kaynağından kilometrelerce ötede duyulabiliyor.

Olağandışı ama olası

Wilton, patlamayla meydana gelen büyük miktarda enerji ile birleşen bu yüksek ısı değişimi ve rüzgarın da aynı yönde esiyor olmasının, sesin 300 kilometre uzaktan duyulmasını sağlamış olabileceğini belirtiyor.

"Sesin 300 kilometreden duyulması olağandışı ama olası bir durum. Fakat patlamalar da olağandışıydı, çünkü genellikle kaynaktan böyle bir enerji çıkmaz. Belki de pazar günü koşullar, sesin yolculuğu için her zamankinden daha uygundu."

50 yılın en büyük sesi

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Fransa’daki bombalamaların Londra’dan duyulduğuna dair rivayetler dolaşıyordu. Hertfordshire’daki patlamaların o dönemden beri İngiltere ve Avrupa’da duyulan en büyük ses olduğu belirtiliyor.
Kaynak: Milliyet 18 Aralık 2005