Bilgisayar, telefon ve televizyon gibi eski elektronik eşyaların sayıları her yıl hızla artıyor. Artık elektronik eşya o kadar ucuzladı ki, bozulduklarında tamir ettirmek yerine yenisi almak daha kolay. Daha düşük kalitede ve daha kısa ömre sahip olsalar da farketmiyor. Bunun sonucunda da elektronik eşya atıkları en hızlı büyüyen atık tipleri arasında.
 
Çoğu gelişmiş ülkede, “kullan - at” ülke kültürünün parçası olduğu için, sunulan çözümler daha geride kalırken, e-atığın miktarı dramatik olarak artıyor. Daha sıkı düzenlemelerin olduğu Avrupa Birliği ülkelerinde bile e-atığın yüzde yetmiş beşi kayıt altında değil. Her yıl yaratılan 8.7 milyon ton e-atığın 6.6 milyon tonu geri dönüştürülememekte.

ABD’de ise elektronik atıklarla ilgili çok az düzenleme var. Örneğin elektronik atıkların %20’den daha azı yeniden dönüşüm için kullanılıyor. PC’lerde bu oran %10 ve TV’lerde ise %14 olarak daha da düşük. Dijital TV’lere geçiş ise kullanılmayan analog TV’lerin miktarında aşırı derecede artış getirmiş.

ABD’deki e-atığın % 20’si ise dışarıya ihraç edilir. Çünkü ABD biriktirilmiş e-atığın Afrika ve Asya’ya gönderiminin yasal olduğu birkaç ülkeden biri.

Yeniden dönüştürülemeyen büyük miktardaki elektronik atığın sebepleri aşağıda sayılan nedenlerle açıklanabilir:

Depolama: Eski elektronik parçalar ve aletler çoğunlukla kullanıcıların evlerinde saklanır. Bu ise onların atılacağı günü geciktirmeye hizmet eder ve efektif olarak tekrar kullanım şanslarını azaltır.
Toprağa gömme/yakma: Elektronik atıklar ev atıklarıyla karşılaştırılınca çoğu zaman dönüştürülemeden toğrağa gömülür ya da yakılırlar. Her iki yol da toksik kimyasalların çevreye zarar vermesine yol açar.
Tekrar kullanım ve ihraç: Eski bilgisayarlar ve telefonlar sık sık tekrar kullanım ya da dönüşüm için gelişmekte olan ülkelere gönderilirler ve bu da daha özensiz ve işlenmemiş yine çevre kirliliğine yol açacak elektronik atıklara yol açar.

DİJİTAL BÖLÜNME
Hindistan ve Çin gibi ülkeler, ABD’den ya da Avrupa’dan gelen elektronik atıkların hedefi. Bu iki ülke, e-atık ticaretiyle etik dışı yollardan para kazanmak isteyen tüccarların gözdesi. Aynı zamanda bu ülkeler tarafından üretilen elektronik atıkların miktarı da hızlı bir şekilde artıyor. Örneğin Hindistan’da bu elektronik atıkların yalnızca %1 gibi çok çok küçük bir dilimi izinli yeniden dönüştüme işlemlerine girebilmekte.

Asya ve Afrika’da yeniden dönüşüm alanları hızla artıyor. Çünkü, düşük ücretli göçmen işçiler elektronik atıkların içindeki değerli metallari çıkarabilmek için ilkel metodları kullanıyorlar. Bu yeniden dönüşüm süreci büyük oranda çevresel kirlilik yaratıyor ve bölgedeki insanların sağlığını tehdit ediyor.

ÇÖZÜMLER
Açık ve kesin çözümlerden biri çoğu elektronik firmalarının ürünlerinden en zararlı toksik kimyasalları elimine etmeleri ve kendi yeniden dönüşüm programlarını düzeltmeleridir. En son yeni cep telefonu ve dizüstü bilgisayarlar için çok geniş talep olduğu ve bu satışlardan çok geniş bir alanda kar yapabildiği için şirket ve firmaların bunu ihmal etmemeleri gerekir.

En önemli bilgisayar üreticileri ise biraz daha iyisiyle şu an ortalama %9 geri dönüşüm oranına sahiptirler. Bu demektir ki büyük şirketler kendi eski sayılabilecek ürünlerinin %90’ını yeniden dönüştürmemektedir.

Elektronik atık yükselimini çözümleyebilmek için, tüm üretici firmalar müşterilerine ürünlerinin geri dönüşümünü ücretsiz ve güvenli bir şekilde sağlamayı sunmalıdırlar. Bunu yapmaya gönülsüz olduklarında ise elektronik malzemlerin güvenli dönüşümü için yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin Japonya’da etkili yasal düzenlemelerle eski ürünlerin %53’ünün dönüştürüldüğü bilinmektedir. Bu tüm PC üreticileri için ortalamanın beş katından daha fazla bir orandır ve çözümlerin halihazırda mümkün olduğunu gösterir.

Çoğu üretici firma ürünlerinin yeniden dönüşüm için sorumluluğunu kabul ederken ve bu yöndeki programları müşterileri için düzenleyip düzeltirken, çoğu TV üreticisi birçok ülkedeki eski TV’lerin yeniden dönüşümü için ayak diremektedirler.

ELEKTRONİK ATIK: İYİ, KÖTÜ, ÇİRKİN
Greenpeace Ağustos 2006’dan beri, başlıca elektronik malzeme üretici firmalarını toksik kimyasalları atmak ve yeniden dönüşüm programlarını iyileştimek için aldıkları hayati önlem ve adımlar bakımından değerlendiriyor

Çoğu kuruluş bu konuda büyük adımlar atmıştır. Fakat hiçbir firma ise tamamen tüm ürünlerinin aralığında, tamamen ücretsiz, global bir geri dönüşüm şeması sunmada başarılı olamamıştır.

Kaynak:Greenpeace Akdeniz  -http://dogalhayat.ntvmsnbc.com 24 Mart 2008